تعریف تشویق: از نظر لغوی کلمه تشویق از واژه شوق و علاقه گرفته شده و به باب تفعیل(تشویق) شده است و از نظر اصطلاحی تشویق، بر ایجاد رغبت و علاقه به انجام یک کار در فراگیران گفته می شود.

به نظر موریس، پاداش معمولا رویدادی است که بلافاصله بعد از رفتار اتفاق می افتد و سبب اجرای رفتار می شود.

تشویق در امر یادگیری و آموزش، عامل و محرکی اضافی برای کودک به حساب می آید. تجربیات نشان داده کودکانی در کلاس و مدرسه به خاطر درس مورد تشویق قرار می گیرندبیش از دیگران به فراگیران در یادگیری کمک می کنند و به فراگیری مسائل موفق می شوند.

نقش تشویق در یادگیری به مراتب مهمتر و موثرتر از نقش تنبیه است. همچنین تشویق در یک درس، اگرچه سبب رشد و پیشرفت کودکان در همان درس می شود ولی اثر عام آن، آنقدر پردامنه است که دیگر دروس را هم دربرمی گیرد این امر به خاطر آن است که کودک در اثر تشویق کلا دیدی مثبت به یادگیری پیدا کرده و به صورت کلی تری به درس و مدرسه علاقه پیدا می کند. بدین ترتیب می توان گفت که پاداش، عکس العملی است که مربی به دنبال رفتار مطلوب متربی از خود نشان می دهد و باعث تکرار رفتار در موقعیت های بعدی می گردد. پس بهتر است در فرآیند یاددهی ـ یادگیری از تشویق بیش از تنبیه استفاده کنیم، مگر در مواردی ناچار باشیماز تقویت منفی استفاده کنیم.

اصول تشویق: اهم شرایطی که در تشویق کودکان و حتی بزرگسالان باید مدنظر قرار گیرد عبارتند از:

1. شرط سنی: در تشویق کودکان شرط سن مهم است. در هر سنی مقتضیاتی را باید در نظر گرفت و این امر شدنی نیست. مگر اینکه آگاهی از متون روانشناسی و اطلاعات روانشناسی کودک و نوجوان داشته باشیم.

2. شرط جنس: تشویق بهتر است برای پسر و دختر متفاوت باشد. بدین معنی که شرایط حیات روانی و اجتماعی آن را مورد نظر قرار دهیم. پسران بیشتر به اسباب بازی های جنگی، رزمی و ورزشی راغبند و دختران بیشتر به ظرافت کاریها و زیبایی های اسباب بازی های خانوادگی علاقه نشان می دهند.

3. شرط روانی: نکته مهمی که در تشویق باید مد نظر قرار گیرد شرط روانی در سنین مختلف و نوع پایه بندی آن ها به لذات است.

4. شرط کار و تلاش: در تشویق کودک اعتای جایزه به آن باید بین میزان کار و تلاش و میزان تشویق رابطه وجود داشته باشد. یعنی میزان تشویق دانش آموز با میزان فعالیت انجام شده برابر باشد تا اثر تربیتی تشویق از بین نرود.

محاسن تشویق:

1. تشویق محرک قدرتمند: تشویق سبب پیدایش رغبت و شوق به کار و کوشش و تحصیل می شود و می تواند نقش جهت دهنده در انجام فعالیت های روزمره داشته باشد و زمینه تفکر آینده ساز و آینده گزین گردد.

2. مداومت در کار نیک: از مواردی که به عنوان اثر و فایده تشویق در امر تعلیم و تربیت می توان نام برد، ادامه کار مفید است. زمانی که خص از نظر روحی و روانی احساس می کند که مفید واقع شده تلاش می کند تا کار و مساعی اش مستدام باشد و به طور همیشگی تا آنجایی که برایش امکان پذیر است کوشش می نماید تا شایستگی اش را حفظ کند.

3. تشویق عامل پیدایش شهامت: به گونه ای که فرد جرات آن را پیدا می کند که به کاری اقدام کرده یا دست از کاری بردارد.

4. تشویق عامل شادابی فرد: تشویق سببی است برای شادابی و نشاط روانی، میل به زندگی و انجام وظیفه را در فرد پیدا می کند.

5. تشویق محرک خلاقیت: تشویق عاملی برای به کار انداختن ابتکار و خلاقیت، ابداع و اختراع است.

اثرات نامطلوب عادت به تشویق:

باید سعی نمود فراگیر به تشویق و جایزه عادت نکند. به طوری که اگر مورد تشویق قرار نگرفت و یا جایزه ای دریافت نکرد از کار نیک باز بماند.ضمنا باید دقت نمود تشویق به عنوان هدف آموزشی تلقی نشود بلکه وسیله ای برای رسیدن به اهاداف عالی باشد. لذا عادت به تشویق می تواند خطر ساز باشد و اگر این تشویق ها، از کار فرد مورد تشویق ارزش بیشتری داشته باشد باعث می شود عادت ناسالمی در فرد ایجاد شود که بعدها در مقابل هر تلاشی هرچند اندک انتظار ستایش و تقدیر خواهد داشت. اثر نامطلوب دیگر آن این است که گاهی در فرد حالت رشوه خواهی ایجاد می شود و تا اطمینان به تشویق نداشته باشد از انجام کار می پرهیزد. تحقیقات روان شناسان نشان داده است: کودکانی که عادت تشویق در آن ها ایجاد شده در بزرگسالی بدون گرفتن پاداش حاضر نیستند به همنوعان خود کمک کنند. از اثرات نامطلوب دیگر تشویق ایجاد دلهره و اضطراب و نگرانی است که اثرات نامطلوب بر وجود انسان می گذارد. مسئله مهم دیگر آن است که تشویق و ستایش متربی آن قرضیات نگردد کا موجب غرور و بزرگی کاذب در شخص شود و حضرت علی در این مورد می فرماید در مدح و شتایش کسی مقابله و زیاده روی نکن که باعث فساد در خود و دیگران می شود.

1. افراط و تفریط: اگر اصبا تشویق وجود نداشته باشد باعث بیماری های روحی می شود. همچنین استفاده زیاد نیز باعث می شود که فرد عاد به تشویق کند و اگر در شرایطی تشویق وجود نداشته باشد کار نیک هم نخواهد بود.

2. تبدیل تشویق از وسیله ای به هدف: تشویق به عنوان وسیله ای به عنوان رسیدن به هدف باشد که متاسفانه بعضی مواقع تشویق هدف قرار می گیرد. یعنی اگر شخص کار نیکی را انجام دهد صرفا به خاطر گرفتن جایزه و تشویق است.

3. به وجود آمدن مقایسه در تشویق: متاسفانه ضعفی که زیاد به چشم می خورد قیاسی است که میان دانش آموزان ضعیف با قوی صورت می گیرد. مربی هم بدون توجه به استعدادهای جسمی و روحی و توانایی های افراد آن ها را با هم مقایسه می کنند که تاثیرات نامطلوب دارد.

4. تشویق یک کار تعلیمی است و یک روش مثبت به شمار می رود. یعنی در تعلیم و تربیت، تشویق، عامل تسهیل یادگیری، تداوم فرآیند یاددهی ـ یادگیری می باشد، نه فقط عامل تکرار یک رفتار که توسط دانش آموز در موفقیت های مختلف باشد.

زیان عدم تشویق:

تشویق نکردن نه تنها فرد را در بی تفاوتی نگه می دارد بلکه در مواردی عارضه آفرین و سبب وارد آوردن صدمه و لطمه بر شخصیت فرد است. تحقیقات روان شناسان نشان داده که اگر طفلی برای عملی مورد تایید قرار نگیرد، تدریجا نسبت به آن بی تفاوت و حتی رویگردان می شود. همانگونه که گل ها برای رشد نیاز به نور، آب، حرارت و هوا دارند کودکان نیز برای پیشرفت خود نیاز به تشویق دارند. پس چنان چه دانش آموزان از قبال انجام کار بیش از حد مورد انتظار تشویق شوند، چه بسا رغبتشان برای انجام مجدد آن کار و کارهای مشابه کاهش یابد.

اقسام راه های تشویق:

1. تشویق راه های مستقیم و غیر مستقیم: تشویق های غیر مستقیم اثر بخش تر از ترغیب و تشویق مستقیم است. زیرا در تشویق غیر مستقیم، اول حالت کلی می تواند وجود داشته باشد. مثلا مربی بگوید کسانی که چنین هستند و به فلان شکل عمل می کنند، مورد توجه و احترام جامعه اند و در این صورت فرد مورد نظر علاقه مند می شود که چنین عمل کند. نکته دیگر، تشویق به صورت مستقیم است که انواع آن را در میان افراد جامعه زیاد مشاهده می کنیم. نظیر اینکه اگر نمره خوب بگیری چنین جایزه ای داری. بعضی از متخصصان تعلیم و تربیت معتقدند که تشویق مستقیم مانند اشعه مستقیم خورشید آزاردهنده و کورکننده است چون منجر به تملق و چابلوسی می شودو

2. تشویق مادی و معنوی: تشویق مادی مانند اینکه مربی، پدر و مادر قول می دهند که در صورت فلان موفقیت می دهند که در صورت فلان موفقیت و انجام کاری، جایزه ای تهیه نمایند. البته باید سن، جنس و توان تشویق شونده در نظر گرفته شود تا منجر با یاس و ناامیدی نشود. ضمنا مربی ، پدر و مادر باید توجه داشته باشند به وعده هایی که می دهند عمل کنند در غیر این صورت اثرات نامطلوب تربیتی خواهد داشت. گاه تشویق جنبه معنوی دارد در غیر این صورت اثرات نامطلوب تربیتی خواهد داشت. گاه تشویق جنبه معنوی دارد در این صورت باید شخص کودک و فرد مورد تربیت، طوری پرورش یافته باشد که از موفقیت و پیروزی حاصله محفوظ شده و شیرینی آن، خود وسیله تشویق برای ادامه کار یا تکرار کار خوب در او شود. پس در این مورد موفقیت فرد برای خود حکم تشویق را دارد. تشویق معنوی دیگر، لذت روحی و روانی و استنباطی است که برای فرد ایجاد می شود که خود بزرگترین انگیزه برای کار نیک است. احساس رضایت خاطر، دیگر حالتی است که خود برانگیزاننده شخص به کار نیک است و از همه مهمتر کسب رضای خداوند به عنوان یکی از عوامل معنوی پراهمیت، مدنظر قرار گیرد.

3. تشویق درونی وبرونی: در کتاب تربیت آسیب زا، تشویق به دو دسته بیرونی و درونی تقسیم می شود. تشویق بیرونی شامل واکنش هایی است که دیگران برای تکرار و تقویت رفتار فرد ارائه می کنند. به طوری که تشویق بیرونی مانع خود برانگیختگی درونی می شود.

نتیجه گیری: تشویق در اندازه مطلوب و حساب شده می تواند اثرات قابل توجه به بار آورد. تشویق مانند دارویی شفابخش است که باید به صورت دقیق و به میزان کافی و با دقت از آن استفاده شود و چه بسا کم یا زیادشدن آن و افراط و تفریط در آن و به موقع نبودن آن اثرات نامطلوبی به بار می آورد.

(از آنجا که تنبیه آسانترین راه است. آدم ها میل به تنبیه کردن دارند وگرنه پیامدهای مثبت تشویق، صد برابر بیشتر است.)

نظرات شما عزیزان:

آتی

ساعت21:27---22 دی 1393

[وب سایت]

مطلب کامل و مفیدی بود.

سعیده

ساعت11:01---20 بهمن 1392

[وب سایت]

سلام آهنگ روی وبتون عالی بود و بسیار آرامش بخش-خسته نباشید

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: